Etkili Okumayı Etkileyen Fiziksel Etkenler
Etkili Okumayı Etkileyen Fiziksel Etkenler
Etkili okumayı etkileyen etkenler çok çeşitlidir. Bunlar fiziksel ve psikolojik olarak iki gruba ayırarak incelemek yerinde olur.
Kişinin okuma isteği duymasına rağmen okuma sırasında duyduğu birtakım rahatsızlıklar okuma eyleminin sağlıklı olarak gerçekleşmesini engelleyebilir. Bu rahatsızlıkların pek çık nedeni vardır. Bunların en önemlisi göz kaslarının geliştirilmemesinden kaynaklanan rahatsızlıktır.
Bu rahatsızlık, gözün çabucak yorulması, sözcüklerin birbirine karıştırılması olarak ortaya çıkar. Okuma eyleminin gözün sözcük yahut sözcük öbekleri üzerinde bir süre duraklayıp anlamı kavradıktan sonra bir sonraki sözcük yahut sözcük öbeklerine sıçrama yapmasıyla gerçekleştiğini ifade etmiştik.
Odaklanma ne kadar çok sözcük öbeği üzerinde olursa okuma ve anlama hızı da o kadar süratli olur. Zira beyin anlama işlemini yaparken sözcüğü harf veya hece olarak değil, anlamı önceden belirlenmiş bir şekil olarak algılamaktadır.
Hece hece yahut sözcük sözcük okunduğunda ise, heceler teker teker anlamlandırılacağından, beynin anlam işlemi yavaşlamakta; sonuçta bilinçsizce yapılan geri dönüşlerden dolayı hem gereksiz zaman kaybı olmakta, hem de yazıdan alınması gereken zevk azalmaktadır.
Aynı şekilde dudak kıpırdatmak ve içten seslendirmek, plânsız okumak, hız ve anlama ilişkilerini kuramamak da okuma hızını ve anlamayı engelleyen hususlardandır.
Okuma Sırasında Alınacak Tedbirler
Okuma sırasında gözü korumak için birtakım tedbirler alınabilir. Bunlar, okumak için gün ışığı tercih etmek, gözü yoran floresan lâmbasından uzak durmak, okumadan önce okunacak metin üzerinde bir süre göz gezdirerek gözün sözcükleri hızlı görmesine alıştırmak, hızlı okumak için tempoyu birdenbire artırmak yerine bu hızı belli bir süreye yaymak gibi önlemlerdir. Bunların dışında oturma şekli de okumayı olumlu veya olumsuz tarzda etkileyebilir.
Okurken omuzları dik tutarak sırtın kambur durmasına engel olmak, çok yumuşak sandalyelerde uzun süre oturmamak, sırtın boşlukta kalan kısmını küçük bir yastıkla desteklemek, uzun süreli oturmalarda, yarım saatte bir oturma şeklini değiştirmek yahut basit gerinme hareketleri yapmak bu konuda alınacak önlemlerden birkaçıdır.
Okunan materyalin niteliği de okuma hızını etkilemektedir. Şüphesiz her yazarın her yazısı zevkle okunmaz. Bir eseri okunabilir kılan unsurların başında yazarın üslûbu gelmektedir. Akıcı üslûp kullanamamak, yazım ve anadili kurallarına uymamak; bilinmeyen ve okuru sık sık sözlük karıştırmaya zorlayan sözcükler kullanmak, bilgileri iç içe ve yoğun aktarmak, okuyucunun düşüncelerini hesaba katmadan çalakalem yazmak okuyucuya sıkıcı gelebilir. Bunlara ilave olarak kalitesiz basım ve kalitesiz kâğıt, okumayı zorlaştıran yazı karakteri ve küçük puntolu yazılar okumayı engelleyen fiziksel faktörlerdir.
